کاربری جاری : مهمان خوش آمدید
 
خانه :: شعر
موضوعات

اشعار



مدح و شهادت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام

شاعر : سيد هاشم وفایی     نوع شعر : مدح و مرثیه     وزن شعر : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن     قالب شعر : غزل    

ســلام مـا بـه عـلـی و نـمــاز آخـر او            به حـال راز و نـیـاز و به دیـدۀ تـر او

سلام ما به عـلی و به عـدل و ایـمانش            سلام ما به رخ غرق خـون و منبر او


سلام ما به سجودش که رنگ خون دارد            سلام ما به رخ غـرق خـونِ اطهـر او

سلام ما به پـریـشـانی حـسین و حـسن            ســلام مـا بـه دل پــُر ز آه دخــتــر او

سلام ما به نـفـس‌هـای نـفـْس پیـغـمـبر            ســلام مــا بـه فــروغ نــگــاه آخـر او

سلام ما به غـمـی کز مـدیـنـه دارد او            سـلام مـا به مـلاقـات او و هـمـسر او

چو خاک اوست سزای ابوذر و مقـداد            فتاده است «وفائی» به خـاک قـنبر او

: امتیاز

ذکر مصائب شهادت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : رضا قاسمی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن قالب شعر : ترکیب بند

دو لقمه اشک و نان و بغض خورد از سهم افطارش            نمکدان ریخت بر زخم دلِ از زخم سرشارش

تبسم‌های بغض‌آلود، از درد دلش می‌گفت            نگاهش روضه بود؛ اما لبش می‌کرد انکارش


دو چشمش ابر شد وقتی نگاهش را به بالا دوخت            تمام آسمان‌ شد خیس، از آیات رگبارش

سکوتش را شکست «انا الیه الراجعون»هایش            نمی‌دانم چرا بوی سفـر می‌داد اذکارش

قدومش خسته بود از ماندن و رؤیای رفتن داشت

همان مردی که در دل، دردهای مردافکن داشت

پدر از کوچه‌‌های ‌نوحۀ «بابا بمان» می‌رفت            زمین، همراهِ جانش آسمان تا آسمان می‌رفت

به زخم شانه‌اش فرمود: امشب استراحت کن            به وقت هر شبش، این بار بی‌انبان نان می‌رفت

کلون در دخیلش را گره می‌زد به دامانش            و بابا از میان روضۀ در، روضه‌خوان می‌رفت

تمام شهر، خوش بودند در خوابِ زمستانی            امیرالمؤمنین از دستِ سرد کوفیان می‌رفت

شهادت داد بر مظلومی‌اش همراه گلدسته            مراد «اشهدُ انّ علی» سمت اذان می‌رفت

قـدوم قـبلۀ سیار، مسجـد را مـزیّن کرد

چراغ روضۀ خود را به دست خویش روشن کرد

به وقت سجده، مسجد اتفاقی را خبر می‌داد            سجودِ آخر مولا به ذکرش بال و پَر می‌داد

به دستی مست، می‌رقصید تیغِ کهنۀ کینه            چه شمشیری که زهرش بوی خونِ میخ در می‌داد

خدای روضه از آوار ارکانُ‌الهدیٰ می‌گفت            نمازِ غرق خون «فزتُ و ربّ الکعبه» سر می‌داد

تَرک در تارک خورشیدِ نخلستانیِ کوفه            خبر از آیۀ مکشوفۀ «شق‌القمر» می‌داد

شب قدری که قرآن جای قرآن، تیغ بر سر داشت            درخت آرزوی دیدن زهـرا ثـمر می‌داد

محاسن را خضاب و دست خود را شُست از دنیا

به جای یا علی؛ هنگام رفتن ‌گفت: "یا زهرا"

: امتیاز

مدح و شهادت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام

شاعر : جواد محمدزمانی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

در جـان به‌جـز جـوانـۀ بـاور نداشتی            ای آن‌که در شـکـوه، بـرابـر نـداشتی

رنگی نمی‌گـرفت به خود بـاغ‌هـا اگر            این‌قـدر جـلـوه‌هـای مـعـطـر نـداشـتی


آری! تو در مـقـام فـنا نـیز از خودت            جـز انـتـظـار فـتـح مـکـرر نـداشـتـی

مـشـتـاق یـاری‌انـد تـو را آسـمـانـیـان            بـاور نـمـی‌کـنـیـم کـه یـاور نـداشـتـی

با من بگو کـدام پیـمـبـر کـتاب داشت            یا خواند حکمتی و تو از بر نداشتی؟!

ای آن‌که سر نهـاده جهـانی به پای تو            یک بار هم به بالـش پَـر سـر نداشتی

طوری گرفت هُرم تو دست عـقیل را            انـگـار غـیـر عـدل، بـرادر نـداشـتـی

آن شب کـنار سـفـرۀ افـطارِ دخـتـرت            جز شوق لحـظـه‌های مـقـدر نـداشـتی

ای زخـمـیِ تـبـار نـمـک‌نـاشـنـاس‌هـا            غیر از نمک ز سفره چرا برنداشتی؟

ای دل! خجل مباش که ابیات درخوری            در مـدح آن حـقـیـقـت بـرتـر نداشـتی

تو پی به راز سـورۀ کـوثـر نـبرده‌ای            تـو غـیـر چـنـد واژۀ ابــتـر نـداشـتــی

: امتیاز

ذکر مصائب شهادت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : سیدهاشم وفایی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن قالب شعر : غزل

پدر را در گـلیمی از کنار منـبر آوردند            پسر را در حصیری غرقِ خون و بی‌سر آوردند

علی را کوفیان کشتند در محراب و بعد از آن            برای کشتن فرزند او، صد لشگر آوردند


اگر خورشید را شق القمر کردند در کوفه            همان شق القمر را کربلا بر اکبر آوردند

تمام دشت از خونِ ابوالفضل علی پُر شد            ز بس بارانِ تیرِ کینه برآن پیکر آوردند

ز فولادی که شد شمشیر و بر فرق علی آمد            به دست حرمله تیری برای اصغر آوردند

چقدر این کوفیان پستند کز بعد حسینِ او            ز گوش کودکانش گوشواره‌ها در آوردند

رقیه بود و پا پُر آبله، رخسار و تن نیلی            چه روزی با اسیری بر سر این دختر آوردند

وفایی؛ چون که خطبه خوانی زینب به گوش آمد            همه در کوفه می‌گفتند گویا حیدر آوردند

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر به دلیل  مغایرت با روایت‌های معتبر تغییر داده شد؛ سن واقعی حضرت رقیه در کتب معتبر ۴ سال ذکر شده است؛ جهت کسب اطلاعات بیشتر به قسمت روایات تاریخی همین سایت مراجعه کرده و یا در همین جا کلیک کنید.

سه ساله بود و پا پُر آبله، رخسار و تن نیلی            چه روزی با اسیری بر سر این دختر آوردند

 

مدح و شهادت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : سید هاشم وفایی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع قالب شعر : غزل

آرام در خـون خفتی و لب بـاز كردی            فُـزتُ و رَبِّ الكـعـبـه را آغـاز كردی

تو بـا نـسـيـم آه خود، در آن شب قـدر            يك در به روی عرش اعلا باز كردی


خون دلی كه خورده بودی از سرت ريخت            بر روی محرابی كز آن پرواز كردی

گـنـجــيـنـۀ راز الــهـی بــودی و بــاز            مـحــراب را آئـيــنـه دار راز كــردی

گـاهی برای قـاتـلـت كـردی سـفـارش            گاهی يتـيمان را ز رأفـت، نـاز كردی

وقتی كه بر عبـاس گفتی از حـسـيـنت            از كـربــلا يـك راز را ابــراز كـردی

دنبال تو عـدل و امـان بار سفـر بست            آن شب كـزين دنـيـا سفـر آغاز كردی

رفـتـی ولی بـانگ رسـای مـعـدلت را            سـرتـاسـر دنيـا طـنـيــن انـداز كـردی

بـار دگـر بـا الـتـفـاتی چــون هـميـشـه            طبع «وفایی» را سخـن پرداز كـردی

: امتیاز

زبانحال امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : ناصر زارعی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن قالب شعر : غزل

شـب يـلـدای فـراق تـو دگــر آخــر شـد            سوختم از غـم هجـر تو وليكن سر شـد

فـاطـمه يـاس بخـون خـفـتـۀ نيـلـوفـريـم            شـو مهـيـا كـه مهـيای سفـر حـيـدر شـد


وز شب هجـرت تو تا دم مـرگـم كـارم            خـواندن سوره محـبوب دلم كـوثـر شـد

دم بـه دم مـنـتـظـر لحـظـه ديــدار شـدم            دردها عقده شد و در دل من مضمر شد

آيت غـربت و مظلومی من اين بس باد            كـه تـسـلای دل غــم زده ام دخــتـر شـد

در فراق و غم مظلومی تو فـاطمه جان            چاه محرم به دل و ديده به خون ساغر شد

كودكانت چو عـلی يكسره دلـتنگ توأند            كارشان خـوردن خونابه ز چشم تر شد

حال هـنگـام وصال تـو رسـيده ست مرا            قاتـلم خيز كه پُر، صبر عـلی ديگر شد

قـاتـلم خـيز كه ايـوب دلـم بی تاب است            قـتـلگـاهم نه اينجـاست كه آن معـبر شد

فاطـمه ديدن روی تو وضو می خواهـد            زين سبب چهره‌ام از خون سرم احمر  شد

من چو تو با دو مدال آمده‌ام سوی جنان            يك نشان بر دل غمديده و يك بر سر شد

من ندانم که چه آمد سـرِ حـيدر( سائل)            ليـك دانـم كه گـل خاطـر او پـرپـر شـد

: امتیاز

مدح و شهادت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام

شاعر : سید محمد رستگار نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفتعلن فاعلن مفتعلن فع قالب شعر : قصیده

ای حــرمـت قـبــلــۀ مــراد قــبــایـل!            وی که بوَد قـبله هم به سوی تو مایل

عـالـمـی از جـلـوه‌ات ز پــای درآیــد            گر فکـنی پـرده یک طرف ز شمـایل


شـوق وصال تو بـال سـالک عـاشـق            مـعـرفـت تـو کــمـال عـارف واصـل

مست و خراب می تو عارف و عامی            عـاشـق و دیـوانـۀ تو عـاقـل و جاهل

سر به خـط تـیـغ تـو گـذاشـتـن آسـان            پـای کـشـیـدن ز آسـتـان تـو مـشـکـل

مُـردنِ بـا تـوسـت زنـدگـانـیِ بر حـق            زنـدگـیِ بی‌تـو مُـردن است به بـاطـل

طاعتِ بـی‌مـهـر تو بَـتَـر ز مـعـاصی            خـصم تو را نیست بهـره‌ای ز نـوافل

راه نـبـرده‌سـت بـر حـقـیـقت تـوحـیـد            هر که نبـاشد به حق، به حقّ تو قائل

اوفـتــد از آسـمــان بـه خـاک مـذلّـت            هر که شود ذرّه‌ای ز مهـر تو غـافـل

ای که گـواهی دهد به فضل تو قـرآن            مـهـر تـو شـد مـحـور تـمام فـضـائـل

جـان به تـمنّـای تو بـرون رود از تن            مهر تو هـرگـز برون نمی‌رود از دل

پیـر طـریـقت تویی قـسم به حـقـیقت!            بی‌تو کـسی ره نـبـرده است به منـزل

مـوج ولای تو گر که دسـت نـگـیـرد            غرق گنه کی رسد ز توبه به ساحل؟

عــدل الـهــی و روح نــامــتــنــاهــی            بــاطـن مــوّاج و ظــاهــر مـتــعــادل

سرّ مگـو، راز سـر به مُـهـر خـداوند            فیض نخست، از نخـست اسـوۀ کامل

جز تو که سر می‌دهد ندای «سَلُونی»؟            جـز تو که آگـه بـوَد ز جـمله مسائل؟

کـس نـکـنـد جــرأت مـقــابـلـه بـا تـو            چـون نـگـرد ذوالـفـقـار را به مـقـابل

پـای تـو پـویـد طـریق خـانۀ مـسکـین            دست کـریـم تو می‌رود سـوی سـائـل

بس که کشیدی به دوش، بار ضعیفان            شـانـۀ تـو زخـم شـد ز بـنـد حـمــایـل

دیـدۀ تــاریـخ چـون تـو بــاز نـیــابــد            چرخ زند چـرخ بی‌تو عاطل و باطل

عـمر تو یک عـمره بـود اوّل و آخـر            کعـبه و مسجد تو را دو شاهـد عـادل

آه! که بـا این هـمه فـضـیـلت و پـاکی            سبّ تو می‌کـرد خصم دون به محافل

نان جـوین تـو تـر به خـون دلـت بود            شـهـد به کـام تـو، بـود زهـر هـلاهـل

خار به چشم تو، استخوان به گـلویت            خـون به دلت از جـفـای مردم جاهـل

فـرق عـدالـت به تـیـغ ظـلـم دو تا شد            پـایـۀ دین شد در این مـیان، مـتـزلزل

کیستی؟ ای مهربانْ‌پدر! که به فرزند            تــا دم آخــر کـنـی ســفــارش قــاتــل

: امتیاز

مدح و شهادت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام

شاعر : مبین اردستانی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن قالب شعر : غزل

گریه کن لؤلؤ و مرجان، که هوا دم کرده            چـاهِ کـوفه عـطشِ چـشـمۀ زمـزم کرده

ذوالفقاری‌ست که سر خم نکند پیشِ کسی            پشتِ ابروی تو را خونِ جگر خم کرده


شانه‌ای محرمِ غم نیست که این ابرِ حزین            رو به چاه آورد و پشت به عـالم کرده:

«آه! ای چـاه، به این قـومِ ستم کار بگـو            که علی خوبیِ در حقّ شما کم کرده؟ »

صبر کن صبر، علی! کرب‌وبلا نزدیک است            مزدِ احـسانِ تو را کـوفـه فـراهـم کـرده

مصحف این‌بار به شمشیر ورق خورد و علی            خـتـم قـرآن خـودش نـذر مـحـرم کـرده

 

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ایراد وزنی و سکت موجود در مصرع اول بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و همچنین انتقال بهتر معنای شعر بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

شانه‌ای محرمِ غم نیست که این ابرِ حزین            رو به چاه آورده، پـشت به عـالم کرده

مصحف این‌بار به شمشیر ورق خورد و علی            خـتـمِ قــرآنـش را نــذرِ مــحــرّم کــرده

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما پیشنهاد می‌کنیم به منظور انتقال بهتر معنای شعر بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

«آه! ای چـاه، به این قـومِ وفـادار بگـو            که علی خوبیِ در حقّ شما کم کرده؟ »

مدح و شهادت امیرالمؤمنین حضرت علی علیه‌السلام

شاعر : محمد حسین ملکیان نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن قالب شعر : غزل

دلی برای سپـردن به آن دیـار نداشت            برای لحـظۀ رفـتن دلش قـرار نداشت

امیر هیچ به‌جز زخـم بی‌شمار نخورد            امیر هیچ به‌جـز درد بی‌شـمار نداشت


شبـانه‌های عـلی مثل روز روشن بود            اگر که پنـجـره‌ها پـردۀ غـبـار نداشت

نه در خیال خلافت که پیش چشمش این            به قدر وصلۀ یک کفش اعتبار نداشت

و کـیـنه‌ها همه یک تـیغ شد فرود آمد            که چیز دیگری از کوفه انتظار نداشت

: امتیاز

مدح و مرثیۀ مولا امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام

شاعر : کمیل کاشانی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : قصیده

ای غـربـت مـجـسّـم تـاریـخ یـا عـلـی           دلـبـسـتـۀ ولای تـوأم مـرتـضـی عـلی

غیر از خدایی‌اش که نداده به کس تویی           آئــیــنــۀ تــمــام نــمــای خــدا عــلــی


چون اسم اعظم است، گره باز می‌کند           هر وقت بشـکـفـد به لبـم ذکـر یا علی

ساقی تویی و کوثر تو مهر فاطمه‌ست           شد جرعـه‌ نـوش جـام تو آب بـقا علی

تا از تو کسب نور کند در مدار چرخ           خورشید با تو گـفته سخـن بارها علی

خـلقـت به یـمن مـقـدم تو آبـرو گرفت           ای دست شـسـته از همۀ ماسـوا عـلی

از مشـرق نـگـاه تو خـورشـید می‌دمد           مهـتـاب بر فـروغ تو بـاشـد گـدا علی

کـعـبـه طـواف دور مـقـام تو می‌کـنـد           دارد صفا به کوی تو سعی صفا علی

مدیـون ذوالفـقـار تو باشـد حـیات دین           گـل کرده در بـهـار تو بـاغ دعـا علی

با نالـه‌های نیـمه‌ شبت هـمنواست چـاه           فهمیده طعـم اشک تو را نخـل‌ها علی

اشک تو طعـم غـربت دیرینه می دهد           دردی که غـیر صبـر ندارد دوا عـلی

سوگند بر تو مادر گـیتی سترون است           تـا آورد دوبــاره مــثـال تـو را عـلـی

در کوچه‌ها سلام تو مانده‌ست بی‌جواب           دنـیـا نـداشت با تو زمـانـی وفـا عـلی

بیـچـاره روزگار که نشـناخت قدر تو           فرق تو را شکـافت به تـیغ جـفا عـلی

وقتی گشود فرق تو آغـوش پیـش تـیغ           لبخند زد به روی تو خـیـر النـسا علی

یعنی ببین که بی‌تو بهشت است بی‌صفا           پایان گرفت فرصت هجـران بیا عـلی

عین اللهی و چشم زمان بیقرار توست           آیا شـود کـنـی نـظـری سـوی ما علی

همچون "کمیل" هرکه شود پایبست تو           با رمـز و راز عشـق شود آشـنا عـلی

: امتیاز

مدح و شهادت مولا امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام

شاعر : ابراهیم زمانی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن قالب شعر : غزل

نمک یا شیر؟ امشب بر کدام اصرار خواهد کرد           چه شیری روزه‌اش را با نمک افطار خواهد کرد

نمی‌دانم چرا در پاسُخِ دلشوره‌هایِ شَهر           فقط «فُزت وربِّ الکعبه» را تکرار خواهد کرد


نگاهِ آخرش را «امِّ کُلثوم» اشک می‌ریزد           وداعِ آخرش را با در و دیوار خواهد کرد

به مسجد می‌رود مِسمار می‌گیرد عبایش را           ولی امشب علی خون بر دلِ مِسمار خواهد کرد

مبادا که قضا گردد نمازِ «ابنِ مُلجم ها«           علی از خوابِ غفلت مرگ را بیدار خواهد کرد

بزن شمشیر شیرِ خسته از زخمِ زبان‌ها را           مگر این سمّ اثر در حیدرِ کرّار خواهد کرد؟

بزن شمشیر انگار آسمان هم چشم بر راه است           که امشب ماه با خورشیدِ خود دیدار خواهد کرد

امیری را شبانه اشک‌ها بر دوش می‌بردند           شبِ تشییع هم عاشق، نَظر بر یار خواهد کرد

شنیدم پیرمردِ کورِ در ویرانه‌ای می‌گفت:           زمانه کوفۀ بعد از علی را خوار خواهد کرد

: امتیاز

مدح و شهادت مولا امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام

شاعر : عباس شاه زیدی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

آن شب که کوفه شاهد ننـگی سیاه بود            در گـریه آسـمان و زمین تا پـگـاه بود

از ناله‌ای شکسته شد آن شب سکوت شهر            طفلی گرسنه بود که چشمش به راه بود


ای آسمان بگو که در آن صبح فتنه‌خیز            دور فـلـک، اسـیـر کـدام اشـتـبـاه بـود

بخشنده‌ای که داد نگین در رکوع خویش            چون شد که سجده‌گاه بر او قتلگاه بود

آن عـصمت مجـسّم حق در تمام عـمر            جز حرف حق نگفت و همینش گناه بود

در کهکـشان درد، عـلی بود و آسـمان            تـنـهـا گــواه حـیـدر کـرّار، مــاه بــود

هر چند خـسته بود دلـش از جـفـا ولی            بیـچـارگان و خـسـته‌دلان را پـنـاه بود

می‌کرد اقتدا به علی گر جهان، خروش!            کِی حال روزگـار، بدین‌سان تـبـاه بود

: امتیاز

زبانحال مولا امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : سید پوریا هاشمی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : مربع ترکیب

دیگر کتاب هجـر رخ یار بسته است            راه نفـس کـشیـدنم انـگـار بسته است
تا آن زمان که سفرۀ
دیدار بسته است            کامم برای سفـره افـطـار بسـته است


از روزگار گـنـدم و خـرما نخـواستم
چیزی به غـیر
دیدن زهـرا نخـواستم

امشب ستارگان به نگاهم چه می‌کنند            با گـریه‌های گاه به گـاهم چه می‌کنند
مرغـان خانگی سر راهم چه می‌کنند            چیزی بغیر مرگ
نخواهم چه می‌کنند

راهی مـسـجـدم که دوبـاره اذان دهـم
راحت
بگویم اشهد خود را و جان دهم

قد قـامت الصـلاة؛ عـلی را رها کنید            دیـنی که مانده گـردنـتـان را ادا کـنید
در وقت سجده فرق سرم را دوتا کنید            جـسـم مرا دم در مسـجـد رهـا کـنـیـد

شمشیر نه! که عمر علی را دری گرفت
مسمار لعـنتی ز علی همسری گرفت

در کـوچه‌ها به قامت خم راه می‌روم            خون لخته بسته است سرم راه می‌روم
بـا یـاری حـسـن دو قـدم راه می‌روم            نـزدیک خانه است خودم راه می‌روم

زینب نشـسـته تا که بحـالـم نظـر کند
ای وای اگر نگاه به
این زخم سر کند

زن را توان دیدن این زخمها که نیست            با اضطراب و دلهره‌ها آشنا که نیست
در
قلب او تحمل هول و ولا که نیست            پس حق زینـبم سفـر کـربلا که نیست

دلشوره دارم از روی تل نیمه جان شود
همراه زخم‌های حسـیـنش کـمان شود

یک تن غریب مانده و دورش هزارهاست            از تیر و نیزه دوربه دورش حصارهاست
از یک طرف محاصرۀ نیزه دارهاست            از یک طرف معذب سم سوارهاست

اسلام را دو مـرتـبه بر نیـزه می‌زنند
سر را که می‌برند
به سر نیزه می‌زند

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ایراد محتوایی در عدم رعایت شأن اهل بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و حفظ بیشتر حرمت و شأن اهل بیت که مهمترین وظیفه هر مداح است؛ بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

دیگر کـتاب عمر من زار بسته است            راه نفـس کـشیـدنم انـگـار بسته است

ذکر مصائب ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : محسن حنیفی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

بـیـن نـماز ادعـیـه‌اش مـسـتـجـاب شد            صبح محاسنش که به خونش خضاب شد

بی پرده با خدای خودش هم کلام بود            خونی که ریخت بر رخ پاکش حجاب شد


آئینه دار شوق ملائک به خون نشست            در بین سیـنه قـلـب مـلائک مذاب شد

دُرِّ نجف عـقـیق یمن شد؛ شکـسته شد            پس شانه حسین و حسن هم، رکاب شد

با صورتش به روی زمین خورد مرتضی            یعنی که عرش بر سر اهلش خراب شد

از خاک پست و تیره بپرسید از چه رو            آقـای عـرش‌ مـنـزل ما، بـوتـراب شد

او بوتراب بود و جهان خاک مقدمش            هنگام غسل فاطمه از شرمش آب شد

وقتی که روی خاک غرورش کشیده شد            هـمدست تـازیـانه ملـعـون، طـناب شد

سهم یتیم‌های پس از او فقـط غم است            سیـلی زدن به روی یتـیـمان ثواب شد

رو به نجـف نمـوده رقـیه، دم غروب            مشغول روضه خوانی بزم شراب شد

او گفته جز به سوی نجف جان نمی‌دهد            رأس حسین را به بغل برد و خواب شد

: امتیاز

ذکر مصائب ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : نفیسه سادات موسوی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن قالب شعر : غزل

صدای «فزت ورب ال...» به گوش آمد و آه            به حـق رسـیـدی عـلـی! لا الـه ‌الا الله

چگـونه بعد تو از هم نپـاشد این دنیا؟            چگونه سر کند این خاک با غمی جانکاه؟


تو را چنان که تویی در جهان کسی نشناخت            نـبـود هـیـچ‌ کس از جـایـگـاه تـو آگـاه

عزا گرفته برایت در آسمان خورشید            عـجـیب نیـست اگر تا ابـد نـتـابـد مـاه

سرت اگرچه به شمشیر کین شکافته شد            قسم به وعده حق خون تو نگشت تباه

تو دست عدل خدایی چه با فقیر و یتیم            چه قـاتلت که به دامان عـدل بُرد پـناه

محبت تو فقـط خاص شیعـیانت نیست            که داری از همه‌ ادیان چقدر خاطرخواه!

به خون نشـسـته در اندوه رفـتنت دنیا            به‌ انتـظار تو صدها فرشته چـشم‌ براه

سلام زینب و اشک حـسین را برسان            بـه دسـت دخـتــر دردانـه رســول الله

از او بپرس که‌ آن‌روز بین کوچه چه شد            که می‌کند ز بیـانش حسن هنوز اکراه

همین که جان عزیزت به عرش اعلی رفت            ز گـوشـه‌ گـوشۀ دنـیا بـلـند شد ناگـاه،

صـدای آه یـتـیـمـان عـالـم از یک‌سـو            ز سمت دیگر دنیا صدای هق‌هق چاه

: امتیاز

ذکر مصائب ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : مرضیه عاطفی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مستفعلن مستفعلن مستفعلن فع قالب شعر : غزل

شمـشـیر از اهل عبادت خورد حـیدر            بر ساحـتـش تیـرِ جهالت خورد حیدر
از
کینه‌های کهنه‌ آخر جان به لب شد            صد پشت پا، جای محبت خورد حیدر


خاری به چشمش بود! عمری خون دل‌ها            از دست قومی بی‌لیاقت خورد حـیدر
بیعت گرفـتـند و ضررها کـرد اسلام            با جهلِ یک عدّه
خسارت خورد حیدر
یک ضربۀ کاری فرود آمد به فرقش            یک ضربۀ کاری به شدّت خورد حیدر
در رکعـت دوم به عـشـقِ رستگـاری            غرقِ به خون رزقِ شهادت خورد حیدر
زخـمی عـمیـق افتاد بر پهـنای تاریخ            این زخمِ بد را از حسادت خورد حیدر
والله‌ ارکــانِ هــدایـت مــنــهــدم شــد            تا در دل محراب ضربت خورد حیدر
دیگر همان یک ظرف شیرِ مختصر را            با دست لرزان و به زحمت خورد حیدر!

: امتیاز

مدح و شهادت مولا امیرالمؤمنین علیه‌السلام

شاعر : عباس شاه زیدی نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

مانند تو غریب، زمین و زمان نداشت            انـبـوه دردهـای تو را آسـمـان نـداشت

افـسوس... با تـمـام بـزرگی، زمین ما            جایی برای مانـدن تو در مـیان نداشت


پیش از تو روزگار، کـریمی ندیده بود            بعد از تو سفرۀ فقـرا آب و نان نداشت

محراب مانده بود در آن صبح فتنه‌خیز            می‌خواست نعره سر دهد امّا توان نداشت

بعد از شهادت تو سخاوت به خاک رفت            دسـتان مـهـربان تو را آسـمان نـداشت

پیـش از تو ای بـهـانـۀ هر آفـریـنـشی!            هستی هنوز هستی خود را گمان نداشت

آری عـدالـتی که بـنا ریخت در جهـان            جز کینه‌ از برای علی ارمغان نداشت

گـاهی کـنـار نخـل و زمانی کـنار چاه            شب‌های سوگ فاطمه چشمت امان نداشت

یا مرتضی! پس از تو جهان تیره‌روز شد            زیرا بـدون تو پـدری مهـربـان نداشت

من خـاک را قـدم زدم و هیـچ جـا دلـم            جز سایه‌سار مِهر علی سایه‌بان نداشت

یا مـرتضی! ببخـش اگـر در رثـای تو            شعر «خروش»، قدرت شرح و بیان نداشت

: امتیاز

ذکر مصائب ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : محمّدقاسمی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن قالب شعر : غزل

برداشت سر ز سجده و در دَم سرش شکست            با ضربتی، نمازِ مجسّم، سرش شکست

از شرم، سرخ شد به فلک صورت فلق            خورشید بی‌قرینۀ عـالم سرش شکست


سر در نیـام خویش فـرو بُرد سَیفِ او            وقتی به تیغ زادۀ مُلجَـم سرش شکست

پیـشـانی مـقــدّس او تا شـکـاف خـورد            بین بهشت حضرت آدم سرش شکست

در عرش قلب حضرت زهرا کباب شد            وقتی قـرار سیـنۀ خاتم سرش شکـست

گـیـرم نـمـی‌رسـیـد نـدای « تَـهَـدَّمَت»             من خود به گوش خویش شنیدم، سرش شکست

پیـوستـگیِّ ابـرویش از هم گُسـسته شد            از بس به دست حادثه، مُحکَم سرش شکست

تـکـرارِ جـاودانـه‌ای از بـوتـراب بـود            مردی که در حوالی عَلقَم سرش شکست

بعد از عـلی و مُسلمِ تنها، در این دیار            تفسیرْگویِ سورۀ مریم*سرش شکست

: امتیاز

ذکر مصائب ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : مرضیه عاطفی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن قالب شعر : غزل

غمی امشب شبی بر صفحه تقدیر وارد شد           سحر بود و کسی در نیّتش تقصیر وارد شد

تمامِ شب به فکر نیّت شوم و گناهش بود           رسید آشفته خاطر، از «درِ تزویر» وارد شد


کسی با هیبتِ ابلیس آشوب و سراسیمه           نمازش را فرادا خواند و بی‌تکبیر وارد شد

غضب در چشم‌هایش داشت و وحشت میانِ دل           زمانِ فتنه بود و کفر با تکفیر وارد شد

دلِ محراب لرزید و تن مسجد تکانی خورد           زمان محکم زمین خورد و در او تغییر وارد شد

هدایت منهدم شد تا که آن ملعون رسید از ره           سپس بر فرقِ قرآن ضربۀ شمشیر وارد شد

نمی‌فهمید قرآن جز علی معنا ندارد که!           از آن لحظه کنارِ ترجمه، تفسیر وارد شد

مرادی بود و حاصل شد مرادش، پس خوش آمد گفت           به او شیطان! همینکه با غل و زنجیر وارد شد

پدر را بُرد از مسجد، سپس زخم سرش را بست           جوان از خانه رفت اما شکست و پیر وارد شد

برای اینکه بابا را نبـیند اینچنین زینب           کمی این پا و آن پا کرد و با تأخیر وارد شد

اگر کوبید مُشتش را به دیوارِ کنارِ «در«           دلش پُر بود از کوچه اگر دلگیر وارد شد

سکوتش سال‌های سال زجرش داد تا اینکه           به روی جسم و تابوتش هزاران تیر وارد شد!

: امتیاز
نقد و بررسی

بیت زیر سروده اصلی شاعر محترم است اما با توجه به وجود ایراد یا ضعف محتوایی و معنایی در مصرع اول بیت؛ پیشنهاد می‌کنیم به منظور رفع ایراد موجود و همچنین انتقال بهتر معنای شعر بیت اصلاح شده که در متن شعر آمده را جایگزین بیت زیر کنید.

تمامِ راه را می‌گفت ذکر توبه با تسبیح           رسید آشفته خاطر، از «درِ تزویر» وارد شد

هدایت منهدم شد تا که بسم الله را گفت و           سپس بر فرقِ قرآن ضربۀ شمشیر وارد شد

بیت زیر به دلیل غیر مستند بودن و مغایرت با روایات معتبر حذف شد همانگونه که کتب انساب الأشراف ج ۲ ص ۴۹۴ و تاریخ طبری ج ۳ ص ۱۵۶ و تذکرة الخواص ص ۱۵۹ به نقل از امام مجتبی آمده است امام حسن نیز همراه امیرالمؤمنین بوده است، ضمن اینکه خیلی بعید است که امام حسن و امام حسین در هنگام نماز در مسجد نبوده باشند.

علی «فزتُ و ربّ الکعبه» را گفت و خبر بردند           حسن با بغض؛ صبری کرد و قدری دیر وارد شد

ذکر مصائب ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : رضا قاسمی نوع شعر : مرثیه وزن شعر : فاعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن قالب شعر : غزل

بغضِ کرار، سرِ سفرۀ افطار شکست            بعدِ سی‌سال فرو خوردنش؛ این بار شکست

کـولـه‌بارِ غـمش از شانۀ لـرزان افـتاد            کمرِ کـوه، از افـتادن این بار شکـست


وقت رفتن شد و بر دامنش افتاد دخیل            رفت و با هق‌هقِ در، شانۀ دیوار شکست

آنقـدر مـأذنه با «حیّ عـلیٰ» گـفت نـیا            که اذان نیز، سرِ این همه اصرار شکست

کعبه با «قَد قُتِل» و «فُزتُ بِربّ الکعبه«            نوحـه دم داد: سرِ قـبـلۀ سـیّار شکست

استخوان؛ خرد شد و راه گلو را وا کرد            اشکِ شوق آمد و در چشمِ ترش خار شکست

روی او؛ آیــنـۀ قــدّی زهــرایـش بـود            حیف شد؛ آینه در لحظۀ دیدار شکست

سجدۀ آخرِ این قصه دو رکعت روضه‌ست            دین‌پناه است، نمازی که به اجبار شکست

وارث فضل پدر زخم سرش را هم خواست            سیبِ غم نصف شد و فرقِ علمدار شکست

کـوفـۀ سـرشـکـن؛ ارثـیّـۀ بـابـا را داد            سنگ؛ آئـینۀ او را سر بـازار شکست

: امتیاز

مدح و ضربت خوردن امیر المؤمنین علیه‌السلام در شب نوزدهم

شاعر : محمد مهدی سیار نوع شعر : مدح و مرثیه وزن شعر : مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن قالب شعر : غزل

امام رو به رهایی؛ عـمامه روی زمین            قیامتی شد؛ بعـد از اقـامه؛ روی زمین

خطوط آخر نهج البلاغه ریخت به خاک            چکید خـون خـدا در ادامه روی زمین


خودت بگو به که دل خوش کنند بعد از تو            گرسنگان «حجاز» و «یمامه» روی زمین۱

زمان به خـواب ببـیـند که باز امیرانی            رقم زننـد به رسم تو نامه روی زمین:

مرا بس است همین یک دو قرص نان ز جهان            مرا بس است همین یک دو جامه روی زمین۲

: امتیاز
نقد و بررسی

۱. چگونه سیر بخوابم در حالی که شاید در «حجاز» یا «یمامه» گرسنه‌ای حسرت نانی بَرَد. (نهج البلاغه: نامه ۴۵)
۲. بدانید که امام شما بسنده کرده از دنیا به دو جامه‌اش و از خوراک‌ها به دو قرص نانش. (نهج البلاغه: نامه ۴۵)